Bitches aan de top?

En dan heb je jaren gestudeerd en is het zover: de allereerste werkdag. Ondanks dat ik het prima had gevonden om nog jaren door te studeren (de vrijheid he), keek ik uit naar deze dag. Eindelijk begon mijn carrière dan echt! Ik had al visioenen van het kopen van een huis, dure kleding en een auto. Jaja, als ware carrièrevrouw zou ik de top halen. Yiehaa!

Niets houdt mij tegen

Met een euforisch gevoel liep ik mijn kantoor binnen (mind you, ik had een eigen kantoor). Het kantoor was helemaal leeg, klaar om ingericht te worden. Op een krantenkop na die iemand heel attent achter had gelaten. Ik kan me de exacte zin niet meer herinneren, maar het was iets van de strekking “aardige vrouwen maken geen carrière”. 

Kijk, daar was ik het toen dus helemaal niet mee eens. Verontwaardigd heb ik die krantenkop van de muur getrokken en in de eerste de beste prullenbak gegooid. Ik zou wel eens laten zien dat ook aardige vrouwen de top kunnen halen!

Of toch?

Maar later moest ik nog vaak aan die krantenkop denken. Vooral één specifieke situatie vergeet ik nooit meer. Het ging om een presentatie die al een tijdje op de planning stond voor een aantal hoog genoteerde managers. Hoewel het een belangrijke presentatie was, koos ik ervoor om de presentatie af te zeggen. Ik had namelijk onverwachts een crematie. Helaas was een vrouwelijke manager het daar niet bepaald mee eens. Het was dan heel jammer voor me dat er iemand overleden was, maar die presentatie moest en zou doorgaan.

Het meeste vreemde aan deze hele situatie: niet de manager zelf maar haar secretaresse moest me hierover informeren. Een alleraardigste secretaresse die zich kapot schaamde voor haar baas… Je begrijpt: ik ben naar de crematie gegaan. Een paar dagen later belde een mannelijke manager op om zich te verontschuldigen. Tja, en toen begon ik toch wel een beetje te twijfelen. Kunnen aardige vrouwen eigenlijk wel aan de top komen?

It’s a mens world

Gelukkig kwam ik vandaag het verlossende antwoord tegen: ook aardige vrouwen kunnen carrière maken (pfieuw!). Uit onderzoek van professor Paula Nicolson blijkt namelijk dat vrouwen vaak het idee hebben dat ze mannelijke eigenschappen moeten vertonen, maar dat ze succesvoller zijn als ze hun vrouwelijke eigenschappen omarmen en inzetten. Kijk, dat geeft hoop. Als nu alle vrouwen aan de top over dit onderzoek geïnformeerd worden, moet het wel goed komen!

Duur is goed: het prijskaartje van de wijn...

“Als jij wijn koopt, kies je de wijn dan op basis van het etiket?” Deze vraag legde de vinologe afgelopen zaterdag voor aan de aanwezigen bij een wijnproeverij. Heftig ontkennend schudde de meerderheid het hoofd. De vriendin waarmee ik daar (ook psycholoog) was keek me lachend aan: “Wij weten wel beter he?”. Misschien is het ook wel heel ‘uncool’ om bij een wijnproeverij ervoor uit te komen dat je niet geïnteresseerd bent in de druif of het huis, als het plaatje op de fles maar mooi is. Maar als trouwe volger van deze blog hoef ik je natuurlijk niet uit te leggen dat het etiket wel degelijk invloed heeft op de keuze die je maakt, maar wist je ook dat je smaak beïnvloed wordt door het prijskaartje aan de wijn?

Proef jij het verschil?

Ook hier zijn natuurlijk verschillende onderzoeken naar gedaan. Ten eerste blijken mensen überhaupt het verschil tussen een dure en een goedkope wijn niet te proeven. Over het geheel gezien beoordelen proefpersonen de wijnen gelijk. Wanneer mensen echter op de hoogte zijn van de prijs van de wijn, beoordelen ze de wijn anders. Uit een Amerikaans en Zweeds onderzoek kwam naar voren dat vrouwen het prijskaartje mogelijk nog belangrijker vinden dan mannen. Aan 266 deelnemers werd willekeurig twee wijnen voorgelegd: de ene ter waarde van 5 euro, de andere van 40 euro. De ene groep was op de hoogte van de prijs, de andere groep niet. Wanneer de vrouwen in het onderzoek het prijskaartje zagen, bleken ze de dure wijn een stuk positiever te beoordelen dan de goedkopere wijn. Bij mannen werd dit effect niet gevonden.

Activiteit in ons brein

Je zou zeggen dat we toch wel in staat zijn om objectief de smaak van een wijntje te beoordelen? Maar nee… In een ander onderzoek werden proefpersonen gevraagd heel bewust een aantal wijnen op smaak te beoordelen, terwijl hun hersenactiviteit gemeten werd. De prijs van de wijnen liep op van 5 tot maar liefst 90 euro. Wat de proefpersonen niet wisten was dat ze de duurste wijn twee keer proefden, een keer met de werkelijke prijs en een keer met een prijskaartje van 10 euro. Hetzelfde deden ze bij de goedkope wijn (5 of 45 euro). Wanneer de proefpersonen dachten dat ze een dure wijn proefden beoordeelden ze de wijn positiever. In het smaakgebied in de hersenen was echter geen verschil te ontdekken, maar wel in een ander gebied. Bij een dure wijn werd het ‘genotsgebied’ in de hersenen sterk geactiveerd. 

Duur is goed!

Duur wordt in de hersenen dus letterlijk geassocieerd met genot! Het gaat er daarbij dus echt om wat je denkt dat je in je glas hebt, als jij denkt dat je een dure wijn drinkt, zal je er meer van genieten dan wanneer je denkt dat het een slobberwijntje is. Een simpele tip dus: Wees niet bescheiden, vertel bij een etentje vooral dat de wijn zeer prijzig was en je gasten zullen dankzij een actief genotsgebied nog meer genieten! Pas trouwens wel op met wijnkenners, zij zullen waarschijnlijk wel degelijk het verschil in aroma’s van de mineralen en de tannines proeven… (jaja, je steekt nog wat op van zo’n wijnproeverij!).

Tips voor een betere website!

Sinds kort zijn wij toevallig allebei bloeddonor geworden, gewoon omdat we dat belangrijk vonden. Om ons aan te melden bezochten we -als echte 2.0ers- natuurlijk de website. Het is dat we ons stellig voorgenomen hadden bloeddonor te worden, want de site stimuleert dit zeker niet!

Waar gaat het mis?

Wanneer mensen een website ontwerpen, gaan ze er vaak vanuit dat wij hun site goed en aandachtig bekijken; dat we netjes bovenaan beginnen en al lezend onderaan eindigen. Resultaat: te veel tekst.

De werkelijkheid is echter compleet anders. Wanneer wij een website bezoeken, scannen we de pagina totdat we iets tegenkomen dat lijkt op datgene wat we zoeken. Hier zijn volgens Jakob Nielsen (gebruiksvriendelijkheid expert) drie redenen voor: (1) we hebben haast, (2) we hoeven niet alles te lezen omdat slechts een fractie van de site voor ons van belang is en (3) we zijn er goed in. Desondanks bevatten veel sites te veel tekst. Hieronder zie je de site van Sanquin; de site die ons er bijna van weerhield bloeddonor te worden. Hoe aantrekkelijk vind jij de site? Ik gok ook niet zo denderend aantrekkelijk.

Aantrekkelijk of duidelijk?

Hieronder nog een website: dit keer de site van Super de Boer. Zoals je ziet staat er veel minder tekst op de site. Applaus voor Super de Boer! Maar misschien voel je het al aankomen, ook hier is de site niet optimaal. Erger nog: waar ik bij Sanquin de informatie redelijk makkelijk kon vinden, had ik bij deze site grote moeite de openingstijden te achterhalen. Hoe komt het dat ik zoiets simpels niet meteen kon vinden?

Ten eerste staat de link (waar ik de openingstijden kan achterhalen) op een onlogische plek. Ik zocht automatisch rechtsboven naar contactinformatie of informatie over de filialen. Hartstikke fout… Ik moest namelijk in de linker kolom zijn. Vreemd, want deze kolom wordt meestal gereserveerd voor het menu van de site. Maar aangezien het menu bovenaan in het midden staat, nam ik aan dat er in de linker kolom niet zo veel interessants te zien zou zijn.

Het zit 'm in de details

Er is nog een reden waarom de twee onderdelen van het linker menu niet goed functioneren. De gebruikte ‘zoek’ knop, ziet er niet klikbaar uit.  Neem de twee linkse knoppen, welke van de twee ziet er klikbaar uit? Precies, de onderste. Super de Boer heeft echter gebruikt gemaakt van een platte opmaak, een opmaak waardoor wij de knop niet automatisch als knop herkennen. 

Hoewel het geen drama is om even na te moeten denken wanneer je een website bekijkt, is dit iets wat je als bedrijf wilt voorkomen. Elk punt waarover een bezoeker van je website moet nadenken, levert frustratie en vermoeidheid op. Vooral nadelig wanneer je bedenkt dat 48% van de bezoekers niet koopt op het web vanwege de ongebruiksvriendelijkheid van de specifieke site...

Bestaat “the seven year itch” in relaties?

The seven year itch is niet alleen een bekende Marylin Monroe film, maar ook een bekende uitspraak. Zeven jaar is een breekpunt in relaties. Althans dat zeggen ze. Eerlijk gezegd nam ik dat eigenlijk ook altijd aan als feit en zag het regelmatig bevestigd in mijn omgeving. Na ongeveer zeven jaar zag ik behoorlijk wat relaties sneuvelen; er bleek meer moois rond te lopen in de wereld of de relatie was verworden tot een broer-zus verhouding. Maar bestaat die seven year itch eigenlijk wel of praten we onszelf dat aan?

Het ligt nooit aan ons…

Niet alleen bij relaties, maar bij veel zaken in het leven zijn we geneigd de schuld altijd bij een ander te leggen. Ook dit heeft te maken met de, al vaker voorbij gekomen,  zelfverheffingstheorie; we hebben graag een positief beeld van onszelf. Ook in relaties komt dit weer om de hoek kijken. Als het niet  goed gaat tussen jou en je partner ligt dat waarschijnlijk aan je partner: “Hij is altijd weg” en “Zij zeurt alleen maar”, om maar even de clichés uit de kast te halen. Dat je daar zelf ook een rol in speelt, weet je ergens wel, maar op die notie zit je toch niet te wachten. Je voelt je al rot door het feit dat het niet helemaal loopt zoals jij zou willen, dus denken aan het feit dat het ook nog eens aan jou zou kunnen liggen kan er dan niet bij.

Self-fulfilling prophecy

Het ligt dus vooral aan die ander, maar er speelt nog een principe een rol. Wanneer je met een bepaalde blik naar iets kijkt, vallen je precies die dingen op die je verwacht te zien. Je vindt dus steeds bevestiging van wat je eigenlijk al “wist”. We noemen dit in de psychologie: de self-fulfilling prophecy, een voorspelling die zichzelf waarheid maakt eigenlijk. Wanneer mannen in een onderzoek dachten dat ze een telefoongesprek voerden met een aantrekkelijke vrouw (ze kregen een foto te zien) hadden ze een ander gesprek dan wanneer ze dachten dat het een onaantrekkelijke vrouw was. De mannen waren vriendelijker, waardoor de vrouw aan de andere kant van de lijn (aantrekkelijk of niet) vlotter en warmer reageerde (beoordeeld door objectieve beoordelaars). De verwachting van de man; deze vrouw is aantrekkelijk en dus leuk (halo effect), zorgde ervoor dat de vrouw zich ook meer op haar gemak voelde en daadwerkelijk leuker was in het gesprek.

Na zeven jaar..

Zo werkt het volgens mij ook met die seven year itch.  Je hebt in je achterhoofd dat na zeven jaar de sleur in de relatie komt. Een avondje samen voor de televisie, zie je ineens als een teken dat je elkaar niets meer te vertellen hebt. Alles wat je angst bevestigd, valt extra op. Je partner is drukker met de  smartphone dan met jou…zie je wel! Uiteindelijk zie je alle gebeurtenissen, die je anders niet opvielen als het bewijs: na zeven jaar, wordt het minder leuk. Het risico is dat je op deze manier in een vicieuze cirkel komt, waardoor je de ‘seven year itch’ eigenlijk zelf veroorzaakt.

En dit doen we niet alleen in onze relatie, deze vertekening speelt dagelijks een rol. Onze vooroordelen en verwachtingen bepalen voor een belangrijk deel hoe we gebeurtenissen interpreteren en hoe we ons gedragen…

Waarom bellen achter het stuur zo gevaarlijk is!

Stap jij achter het stuur als je gedronken hebt? En bellen, doe je dat handheld of handsfree? Volgens de wet is het “vasthouden van een mobiele telefoon tijdens het rijden” niet toegestaan. Maar wat blijkt? Handsfree bellen is net zo gevaarlijk!

De allerslechtste chauffeur van Nederland

BNN heeft een nieuw televisieprogramma, waarin ze slechte bestuurders verschillende opdrachten laten doen (inparkeren, parcours afleggen ed.). Deze mensen hebben allemaal het roze papiertje behaald, maar van die vaardigheden is weinig over. Een van de opdrachten vorige week was op een recht stuk weg een boodschappenlijstje smsen.



Het is dramatisch te zien dat sommigen hun ogen alleen nog op hun telefoon gericht hebben en bijna een minuut niet meer op de weg kijken en geen van de objecten langs de weg opmerkten. Om het nog maar niet te hebben over de reactie bij paniek… Nu zijn deze kandidaten natuurlijk extreme voorbeelden, ze dingen niet voor niets mee voor de titel tot allerslechtste chauffeur van Nederland, maar hoe zit het met ons?

Kan jij bellen, terwijl je auto rijdt?

Rijden met een borrel op vinden de meeste van ons niet kunnen. Maar wist je dat je rijvaardigheid tijdens het bellen net zo verslechterd als wanneer je teveel gedronken hebt? Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 97.5% van de mensen slechter stuurt als ze handsfree mobiel bellen. Bestuurders die mobiel bellen, reageren trager en zijn zich minder bewust van hun omgeving. Een tragere reactie op een onverwachte situatie kan het verschil uitmaken tussen langs of tegen een voetganger aanrijden. Om die reden heeft de wetgever ervoor gekozen om handheld bellen te verbieden, je zou dus zeggen dat het handsfree bellen dé oplossing is… De overtuiging dat handsfree bellen wel veilig is, is gebaseerd op de overtuiging dat als we maar kijken we dingen ook zien. Maar bij het filmpje met de gorilla (zie blog 7 juni) hebben we gemerkt dat zelfs als we recht naar iets kijken, het kan zijn dat we dingen niet opmerken. Dit heeft te maken met het feit dat onze cognitieve capaciteit beperkt is; we moeten onze aandacht verdelen. Het vasthouden van de telefoon op zich is niet de activiteit die de meeste capaciteit vergt. Ervaren bestuurders hebben het stuur vaak niet eens met twee handen vast en deze handeling gaat vrij automatisch (vraagt weinig capaciteit). Het is vooral de focus op het gesprek dat veel vraagt van onze capaciteit.

Handsfree of handheld

Het effect van bellen werd onderzocht met een soortgelijk filmpje als het filmpje met de gorilla, maar dit keer was het een rood kruis dat dwars door het scherm stuiterde. In de normale conditie merkte ongeveer 30% van de mensen het kruis niet op. In de andere conditie kregen de deelnemers de opdracht om mobiel te bellen, terwijl ze het filmpje bekeken. De resultaten zijn duidelijk: maar liefst 90% van de mensen die telefoneerden zag het kruis niet. Bellen verdrievoudigd de kans dat mensen een onverwacht object – in de praktijk bijvoorbeeld een voetganger - niet opmerken! Het wrange van het verbod op handheld bellen, is dat mensen mogelijk nog meer denken dat het wel veilig is wanneer ze handsfree bellen, waardoor ze onterecht de illusie hebben dat ze alles opmerken. Ik bedenk me in ieder geval wel een paar keer voordat ik weer ga bellen in de auto... Jij?

Uitleg bij het filmpje: waarom zagen we het niet?

Gisteren hebben een heleboel mensen het filmpje op onze blog bekeken. Grote kans dat de meeste van jullie niet alle veranderingen hebben opgemerkt. Dit fenomeen bespreken wij regelmatig in workshops. Daarbij maken we vaak gebruik van dit soort filmpjes. Deze was ook nieuw voor mij, dus ik keek wel even op m’n neus toen bleek dat ik het niet allemaal gezien had. Waren we dan allemaal niet wakker of hadden we echt zo’n lunch dip? Of is er iets anders aan de hand?

Ons brein

Ons brein beschikt over  beperkte bewuste capaciteit. We noemen dit cognitieve capaciteit, simpel gezegd de kracht om te denken, te doen en ervaren. Deze capaciteit is niet onuitputtelijk. Er zijn schattingen dat maar liefst 95% van de processen in ons brein onbewust plaatsvindt. Je kent het vast wel, als je moe bent of honger hebt, ben je minder scherp. Omdat de cognitieve capaciteit beperkt is, gaat ons brein daar efficiënt mee om en besteedt de volle aandacht aan datgene wat op dat moment het meest relevant is. Wat is nu de link met het filmpje?

Filmpje

In het filmpje kregen we de opdracht om het aantal keer overgooien te tellen, dus onze aandacht was daarop gefocust. Dat was op zich al lastig genoeg, want we moesten de drie spelers met het witte shirt volgen terwijl er tegelijkertijd drie spelers met zwarte shirts eenzelfde kleur bal overgooiden. Belangrijk is dat je op dat moment ook niet verwacht dat er iets anders is waar je aandacht aan moet besteden. Een aantal van jullie heeft misschien wel het eerdere filmpje van deze onderzoekers gezien. Dat filmpje had eigenlijk dezelfde setting, maar daar was het enige onverwachte de gorilla. Die overigens door de helft van de kijkers niet gezien werd! Mensen die dat filmpje al kenden, waaronder ik zelf, verwachtten mogelijk al dat er een gorilla door het beeld zou lopen en waren daar alert op. Doordat het voor ons brein lastig is om de volle aandacht op twee dingen tegelijk te focussen kan het zijn dat je de gorilla wel zag, maar daardoor een aantal keren overgooien miste (dat was bij mij tenminste het geval).

Maar dat was nog niet alles!

De onderzoekers gingen nog een stapje verder. Naast de gorilla bleken ze ook de kleur van de achtergrond te veranderen en lieten ze een speler van het zwarte team uit het spel stappen. Je hebt je aandacht gericht op het team met de witte shirts, het overgooien en voor sommigen ook nog op de gorilla. Je verwacht verder geen rare dingen, dus je neemt ze ook niet waar. Bij het terugspoelen zie je het allemaal duidelijk gebeuren. Blijkbaar nemen we onbewust aan dat we altijd alles zien en dat wat we zien ook klopt. Maar wat we niet verwachten, zien we dus niet!

Een wijze les zo aan het einde van deze week. Je hebt zelf ervaren wat het effect is van die beperkte bewuste capaciteit op wat je ziet. Volgende week gaan we verder in op dit onderwerp en situaties in de praktijk waar het nuttig kan zijn om deze kennis in te zetten.

Leuk filmpje: doe de test!

Effect van rood en blauw op jouw gedrag!

Een tijdje geleden nodigden we je uit om deel te nemen aan ons online onderzoek. Velen van jullie hebben hieraan meegedaan, waarvoor hartelijk dank! Tijdens het onderzoek is het van belang de werkelijke onderzoeksvraag geheim te houden, maar de analyse van de resultaten is afgerond, dus vanaf nu kan het wel: we vonden een interessant effect van kleur op (jouw) gedrag! 

Effect rood en blauw

Eerder bespraken we al het effect van kleur, dat ons gedrag beinvloedt door de sterke associaties die in ons brein zijn ontstaan. De kleuren rood en blauw worden in eerder onderzoek in verband gebracht met het zogenaamde approach-avoidance mechanisme. Van de (in het Nederlands vertaalde) toenaderende of vermijdende houding weten we dat het van invloed is op het gedrag dat mensen vertonen. Zo blijken mensen met een toenaderende houding (je kan iets verkrijgen) meer risico te nemen en meer naar het grote geheel te kijken. Bij een vermijdende houding (je kan iets verliezen) zijn mensen een stuk voorzichtiger en wordt goed gekeken naar details. Volgens het onderzoek roept de kleur blauw een toenaderende houding op en rood een vermijdende houding op. Dit heeft als gevolg dat mensen bij de kleur rood accurater zijn en bij de kleur blauw juist meer fouten maken. Dat wilden wij wel eens zien...

Ook jouw gedrag is beïnvloed door kleur! 

De deelnemers werden at random aan de condities toebedeeld, zoals dat in wetenschappelijk onderzoek zo mooi heet. De deelnemers onder jullie die zich een zoek-de-verschillen-taak herinneren deden mee aan het onderzoek over het effect van kleur. In deze taak kregen de deelnemers twee foto’s te zien van een woonkamer, waar veertien verschillen te vinden waren. We maakten daarbij twee versies van deze taak: de ene met een rode achtergrond en de andere een blauwe. Waarschijnlijk is dit je niet eens opgevallen, maar het heeft wel het gedrag van de deelnemers (van jou?) beïnvloed! We vonden namelijk een significant* verschil tussen de resultaten bij de rode achtergrond en de blauwe achtergrond. Deelnemers in de groep met de rode achtergrond vonden maar liefst 1.5 keer zoveel verschillen dan de groep met de blauwe achtergrond. Interessant daarbij is dat beide groepen even lang naar de afbeelding keken: bijna 2 minuten. Dus ondanks dat de groep met de rode achtergrond net zoveel tijd besteedde aan het bestuderen van de afbeelding, vonden ze meer verschillen! 

Invloed op kleurkeuze in de praktijk 

De deelnemers hebben tijdens de taak niet opgemerkt dat de achtergrond blauw of rood was. Toch zie je hier duidelijk dat de kleur effect heeft op de accuraatheid. Deze kennis over kleuren is nuttig op allerlei gebieden: denk aan voorlichtingsmateriaal, computerprogramma’s, maar ook aan de kleding die je zelf draagt of het papier waarop je schrijft. Als het belangrijk is dat mensen een formulier correct invullen kies je juist voor een rode kleur, zoals bij het invullen van het stemformulier (rood potlood). Maar als je wil dat mensen een toenaderende houding hebben, bijvoorbeeld bij een winkelmandje of je logo, dan is de kleur blauw een slimme keuze. De Other[w]eyes oogjes hebben niet voor niets zulke leuke blauwe kijkers ;-)

* Significant betekent dat uit een statistische toets blijkt dat het effect naar alle waarschijnlijkheid niet op toeval is gebaseerd en dus echt veroorzaakt is door de manipulatie, in dit geval de achtergrondkleur.