Gedragsverandering bij tandartsen en ouders

“Poets u uw tanden zonder tandpasta?” Met deze vraag begon ik vorige week onze pitch bij de Mercator Awards. In deze pitch maakten we duidelijk dat gedrag veranderen zonder kennis over gedragsverandering in onze ogen hetzelfde is als tandenpoetsen zonder tandpasta: je steekt er wel energie in, maar het levert niet het gewenste effect op! Je zou verwachten dat tandartsen niet poetsen zonder tandpasta, maar op het gebied van gedragsverandering lijken ze toch wat over het hoofd te zien…

Tandheelkundigen maken zich grote zorgen.

Tandartsen en kaakchirurgen luiden de noodklok over de verslechtering van de Nederlandse kindergebitten. Er is sprake van een explosieve stijging van kinderen waarbij onder narcose vullingen aangebracht worden of zelfs een deel of het gehele melkgebit verwijderd moet worden. De oorzaak is bekend: teveel snoepen zoete drankjes op verschillende momenten op de dag en daarbij te weinig poetsen. Volgens deskundigen lijkt het erop dat de ingrepen van de tandartsen juist een averechts effect hebben, omdat ouders mogelijk denken dat de tandarts het probleem wel oplost. Het is dus tijd om aandacht te besteden aan gedragsverandering van de ouders.

Als we ouders maar vertellen wat ze moeten doen…

Zoals bij veel gedragsveranderingsprocessen lijken de betrokken organisaties ervan uit te gaan dat er bij ouders sprake is van onwetendheid. Als oplossingen wordt genoemd dat de tandartsen mensen vaker moeten wijzen op het belang van poetsen en dat het tonen van foto’s van het gebit van het kind ouders doet beseffen dat ze echt moeten gaan poetsen. “Dan zullen ze het wel gaan doen” Deze misvatting komen we vaak tegen, vergelijk het bijvoorbeeld met sporten: je kunt mensen nog zoveel vertellen dat het belangrijk is dat ze moeten bewegen, maar dit betekent niet dat ze het ook daadwerkelijk trouw zullen doen. Ook bij de gedragsverandering van het tandenpoetsen is meer nodig. Het tandenpoetsen moet gewoontegedrag worden, zodat dus de bewuste afweging (“omdat het zo belangrijk is”) niet eens meer nodig is. Er zijn verschillende technieken vanuit de psychologie om dit te bereiken. Denk maar eens aan de implementatie intenties in de vorige blog over tandenpoetsen: Als ik naar bed ga, dan poets ik mijn tanden.

Gedragsverandering tandartsen

Naast de gedragsverandering bij ouders blijkt er ook in de aanpak van tandartsen een gedragsverandering noodzakelijk. Er is namelijk een nieuwe methode waarbij de tandartsen de gaatjes niet vullen, maar het gebit bij vijlen, zodat de gaatjes tegengegaan kunnen worden door te poetsen. Hierdoor kan het kind het gedrag nog veranderen voordat ze een volwassengebit hebben. In Israël bleek deze aanpak ertoe te leiden dat maar liefst 90% na een jaar geen actieve gaatjes meer had. Maar tandartsen zijn opgeleid om gaatjes te vullen en hebben weerstand tegen deze nieuwe manier van werken. Ook aan deze weerstand zal aandacht besteed moeten worden om de gedragsverandering te bereiken. Zo zorg je dat het streven naar gezondere kindergebitten niet is als poetsen zonder tandpasta!